Chi tiết bài viết - Sở Y tế

Hơn 200 năm, vaccine đã bảo vệ chúng ta chống lại các căn bệnh đe dọa mạng sống con người và ngăn cản sự phát triển. Với việc có vaccine, chúng ta có thể đạt được nhiều tiến bộ mà không phải gánh chịu các căn bệnh như đậu mùa và bại liệt - những căn bệnh đã cướp đi hàng triệu sinh mạng.

Thông điệp từ Tuần lễ tiêm chủng thế giới 2021: Vaccine đưa chúng ta đến gần nhau hơn

Tiêm chủng là cách an toàn và hiệu quả để phòng ngừa bệnh tật và giúp cứu mạng sống trong thời điểm hiện nay hơn bao giờ hết. Trên thế giới, hiện có các loại vaccine giúp bảo vệ chống lại ít nhất 20 bệnh. Việc chủng ngừa vaccine giúp cứu sống khoảng 3 triệu người mỗi năm trên toàn cầu do các bệnh như bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi, cúm….. Lợi ích mang lại là khi chủng ngừa, chúng ta không chỉ bảo vệ cho chính mình mà còn cho những người xung quanh. Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, việc chủng ngừa là cực kỳ quan trọng, vì dịch bệnh làm giảm số trẻ tiêm chủng định kỳ và có thể dẫn dến sự gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh và tử vong do các bệnh có thể phòng ngừa được.

Tiêm chủng là một thành phần quan trọng của chăm sóc sức khỏe ban đầu và là một quyền không thể chối cãi của con người. Đây cũng là một trong những khoản đầu tư tốt nhất cho sức khỏe mà tiền có thể mua được. Vaccine cũng rất quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát các đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm. Chúng củng cố an ninh y tế toàn cầu và sẽ là một công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống lại tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, bất chấp những tiến bộ vượt bậc, vẫn còn quá nhiều người trên thế giới –với gần 20 triệu trẻ sơ sinh mỗi năm - không có khả năng tiếp cận với vaccine. Ở một số quốc gia, tiến bộ về tiêm chủng đã bị đình trệ hoặc thậm chí bị đảo ngược, và sự tự mãn là nguy cơ thực sự sẽ làm xói mòn những thành tựu đạt được trong quá khứ. Tỷ lệ bao phủ tiêm chủng toàn cầu - tỷ lệ trẻ em trên thế giới được tiêm các loại vaccine được khuyến nghị - vẫn giữ nguyên như mức trong vài năm qua.

Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) bắt đầu được triển khai ở Việt Nam từ năm 1981 do Bộ Y tế khởi xướng với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF). Chương trình có mục tiêu ban đầu là cung cấp dịch vụ tiêm chủng miễn phí cho trẻ em dưới 1 tuổi, bảo vệ trẻ khỏi mắc 6 loại bệnh truyền nhiễm phổ biến và gây tử vong cao. Sau một thời gian thí điểm, Chương trình từng bước được mở rộng dần cả về địa bàn và đối tượng tiêm chủng. Từ năm 1985 tới nay, toàn bộ trẻ em dưới 1 tuổi trên toàn quốc đã có cơ hội được tiếp cận với Chương trình TCMR.

Đến nay đã có 11 vaccine phòng bệnh truyền nhiễm phổ biến, nguy hiểm cho trẻ em được đưa vào Chương trình bao gồm vaccine phòng bệnh lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, sởi, viêm não Nhật Bản, tả, thương hàn, viêm phổi/viêm màng não mủ do Hib.

Nhờ những thành tựu của chương trình TCMR, 11 nghìn xã, phường, 704 huyện của cả nước được tiêm chủng; hơn 1,6 triệu trẻ em, gần 1,7 triệu phụ nữ có thai được bảo vệ hàng năm với khoảng 50 triệu mũi tiêm để phòng 12 bệnh nguy hiểm phổ biến nhất liên quan đến sự sống còn của trẻ em; quét sạch và làm biến mất hoàn toàn bệnh đậu mùa từ năm 1979; quét sạch và làm biến mất hoàn toàn bệnh bại liệt từ năm 2000; loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005; đang thực hiện mục tiêu loại trừ bệnh sởi và giảm tỷ lệ nhiễm viêm gan virus B ở trẻ dưới 5 tuổi xuống 1% trước năm 2025. Các bệnh truyền nhiễm khác trong chương trình TCMR như bạch hầu, ho gà,viêm não Nhật Bản, sởi đã giảm một cách ngoạn mục từ hàng trăm đến hàng nghìn lần so với thời kỳ trước tiêm chủng. Bảo vệ cho hàng triệu phụ nữ và trẻ sơ sinh không bị mắc uốn ván trong sản khoa. Không có một chương trình phòng bệnh nào lại hiệu quả như thế nhờ thứ vũ khí siêu hạng là vaccine.

Tại Quảng Trị, trong giai đoạn 2016-2020, tiêm chủng mở rộng đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ như: Tiếp tục duy trì tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em <1 tuổi đạt trên 95%; các chiến dịch tiêm bổ sung vaccine vùng nguy cơ cao đạt, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra; đảm bảo an toàn tiêm chủng nhờ thiết lập hệ thống giám sát; các dịch bệnh truyền nhiễm trên địa bàn được khống chế.  

Khám sàng lọc trước tiêm chủng

Năm 2020, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19,việc triển khai công tác tiêm chủng tại cộng đồng gặp một số khó khăn, tuy nhiên nhờ sự nỗ lực của cả hệ thống nên về cơ bản vẫn được duy trì tốt, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong tiêm chủng.Tính đến hết 31/12/2020, Quảng Trị có 100% các cơ sở tiêm chủng (tiêm chủng mở rộng và ngoài tiêm chủng mở rộng) đã quản lý đối tượng trên hệ thống quản lý thông tin tiêm chủng Quốc gia; tiêm chủng đầy đủ 8 loại vaccine cho trẻ dưới 1 tuổi đạt 98,7%; tiêm vaccine viên gan B liều sơ sinh cho trẻ năm 2020 đạt 87,2%; tiêm vaccine sởi 2 cho trẻ từ 18 – 23 tháng đạt 97,0%; tiêm vaccine DPT mũi 4 cho trẻ từ 18 – 23 tháng tuổi đạt 97,2%; phụ nữ có thai được tiêm phòng uốn ván đạt 97,1%.

Kết quả trên cho thấy, nhờ có sự hỗ trợ đầu tư của Chính phủ, sự quan tâm của các cấp chính quyền, tỷ lệ tiêm chủng hàng năm tại Quảng Trị đều đạt và vượt chỉ tiêu do Bộ Y tế đề ra, số lượng vaccine ngày càng mở rộng từ các loại vaccine cơ bản như lao, bạch hầu - ho gà, uốn ván, sởi, bại liệt, nay mở rộng thêm viêm gan B, viêm não Nhật bản, Rubella …số trẻ được tiêm chủng cao không chỉ ở các thành phố, thị xã, mà ngay tại các vùng nông thôn, miền núi. Nhờ đó, mà nhiều năm liền các dịch bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine như bại liệt, ho gà, uốn ván, tiêu chảy …không còn; số ca mắc các bệnh truyền nhiễm như sởi, viêm màng não, bạch hầu giảm dần qua từng năm, sức khỏe của trẻ em được cải thiện rõ rệt.

Hưởng ứng Tuần lễ tiêm chủng thế giới (24-30/4/2021) với chủ đề: “Vaccine đưa chúng ta đến gần nhau hơn” cho thấy tiêm chủng kết nối chúng ta với nhau qua những mục tiêu và khoảnh khắc quan trọng, giúp cải thiện sức khỏe của mọi người, ở khắp mọi nơi trong suốt cuộc đời. đặc biệt để bảo vệ sức khỏe cho con em - tương lai giống nòi, các bà mẹ hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine theo khuyến cáo của ngành y tế.

     ThsBs Lê Thạnh- Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị